Ly hôn đơn phương với người nước ngoài là trường hợp một trong các bên yêu cầu ly hôn là người nước ngoài. Ly hôn có yếu tố nước ngoài là việc ly hôn thuộc một trong các trường hợp sau đây:
- Người Việt Nam ở trong nước xin ly hôn với người Việt Nam đã ra nước ngoài;
- Người Việt Nam ở nước ngoài kết hôn với người nước ngoài và việc kết hôn đó đã được công nhận tại Việt Nam, nay người Việt Nam về nước và người nước ngoài xin ly hôn;
- Người Việt Nam ở trong nước xin ly hôn với người nước ngoài đang cư trú ở nước ngoài.
* Ly hôn có yếu tố nước ngoài được quy định tại Luật hôn nhân gia đình 2012 như sau:
+ Việc ly hôn giữa công dân Việt Nam với người nước ngoài, giữa người nước ngoài với nhau thường trú ở Việt Nam được giải quyết tại cơ quan có thẩm quyền của Việt Nam theo quy định tại Luật hôn nhân gia đình 2012;
+ Trong trường hợp bên là công dânViệt Nam không thường trú ở Việt Nam vào thời điểm yêu cầu ly hôn thì việc ly hôn được giải quyết theo pháp luật của nước nơi thường trú chung của vợ chồng; nếu họ không có nơi thường trú chung thì giải quyết theo pháp luật Việt Nam;
+ Việc giải quyết tài sản là bất động sản ở nước ngoài khi ly hôn tuân theo pháp luạt của nước nơi có bất động sản đó.
* Cơ quan có thẩm quyền giải quyết ly hôn có yếu tố nước ngoài:
- Tòa án nhân dân cấp huyện:
Tòa án nhân dân cấp huyện nơi cư trú của công dân Việt Nam hủy kết hôn trái pháp luật, giải quyết việc ly hôn, các tranh chấp về quyền và nghĩa vụ của vợ chồng, cha mẹ và con, về nhận cha, mẹ, con, nuôi con nuôi và giám hộ giữa công dân Việt Nam cư trú ở khu vực biên giới với công dân của nước láng giềng cùng cư trú ở khu vực biên giới với Việt Nam theo quy định của Luật này và các quy định khác của pháp luật Việt Nam.
- Tòa án nhân dân cấp tỉnh có thẩm quyền giải quyết việc ly hôn có yếu tố nước ngoài không thuộc thẩm quyền của Tòa án nhân dân cấp huyện.
* Đương sự có yếu tố nước ngoài trong quan hệ hôn nhân gia đình:
- Theo hướng dẫn tại Nghị quyết 03/2012/NQ-HĐTP thì đương sự ở nước ngoài bao gồm:
+ Đương sự là người nước ngoài không định cư, làm ăn, học tập, công tác ở Việt Nam có mặt hoặc không có mặt tại Việt Nam vào thời điểm Tòa án thụ lý vụ việc dân sự;
+ Đương sự là người Việt Nam định cư, làm ăn, học tập, công tác ở nước ngoài có mặt hoặc không có mặt tại Việt Nam vào thời điểm Tòa án thụ lý vụ việc dân sự;
+ Đương sự là người nước ngoài định cư, làm ăn, học tập, công tác ở Việt Nam nhưng không có mặt tại Việt Nam vào thời điểm Tòa án thụ lý vụ việc dân sự;
+ Đương sự là người Việt Nam định cư, làm ăn, học tập, công tác ở Việt Nam nhưng không có mặt tại Việt Nam vào thời điểm Tòa án thụ lý vụ việc dân sự;
* Trình tự giải quyết vụ việc ly hôn đơn phương với người nước ngoài:
- Bước 1: Vợ hoặc chồng nộp hồ sơ khởi kiện về việc xin ly hôn đơn phương tại TAND cấp tỉnh/thành phố nơi bị đơn cư trú;
- Bước 2: Trong thời hạn 05 ngày làm việc kể từ ngày nhận đơn khởi kiện cùng hồ sơ hợp lệ Tòa án sẽ thụ lý giải quyết vụ án và sẽ ra thông báo nộp tiền tạm ứng án phí cho người đã nộp đơn;
- Bước 3: Căn cứ thông báo của Tòa án đương sự nộp tiền tạm ứng án phí tại Chi cục thi hành án dân sự cấp quận/huyện và nộp lại biên lai tiền tạm ứng án phí cho Tòa án;
- Bước 4: Tòa án thụ lý vụ án, tiến hành giải quyết vụ án theo thủ tục ly hôn đơn phương chung và ra bản án hoặc quyết định giải quyết vụ án.
* Hồ sơ khởi kiện ly hôn đơn phương với người nước ngoài:
- Đơn khởi kiện đơn phương ly hôn (theo mẫu);
- Giấy đăng ký kết hôn;
- 01 bản sao có chứng thực CMND/hộ chiếu của hai vợ chồng;
- 01 bản sao có chứng thực Sổ hộ khẩu của hai vợ chồng;
- Các tải liệu, chứng cứ khác chứng minh tài sản chung như: Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, quyền sở hữu nhà ở và tài sản khác gắn liền với đất, đăng ký xe, sổ tiết kiệm...
- Các tài liệu chứng cứ chứng minh hành vi bạo lực gia đình hoặc vi phạm nghiêm trọng quyền, nghĩa vụ của vợ, chồng làm cho đời sống hôn nhân lâm vào tình trạng trầm trọng, đời sống chung không thể kéo dài, mục đích của hôn nhân không đạt được; chứng cứ chứng minh vợ chồng mất tích trong trường hợp yêu cầu ly hôn khi vợ chồng bị tuyên bố mất tích.